Τα τελευταία 30 χρόνια, κανένας άλλος τομέας της οδοντιατρικής δεν είχε παρόμοια εξέλιξη όπως η εμφυτευματολογία. Η τεράστια πρόοδος στον τεχνικό αλλά και στον κλινικό τομέα έχουν κάνει την τοποθέτηση εμφυτευμάτων αναπόσπαστο τμήμα της σύγχρονης οδοντιατρικής. Με την εξασφάλιση της μακροχρόνιας επιτυχίας των οστεοενσωματούμενων εμφυτευμάτων,οι θεραπευτικές δυνατότητες μετά την απώλεια των δοντιών έχουν διευρυνθεί σημαντικά. Έτσι οι ενδείξεις χρήσεώς τους έχουν επεκταθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε κάθε κατηγορία ασθενών (από τον νέο έως τον ηλικιωμένο) μπορεί να είναι υποψήφια για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων. Η εξέλιξη αυτή έχει ωφελήσει τόσο τους νέους ασθενείς που έχουν χάσει ένα ή δύο δόντια, όσο και την μέση και προχωρημένη ηλικία με πιο εκτεταμένες οδοντικές απώλειες ή προβλήματα συγκράτησης οδοντοστοιχιών.
Για να έχουμε τα υψηλά ποσοστά επιτυχίας που αναφέρονται βιβλιογραφικά, είναι απαραίτητος ο λεπτομερής και μεθοδικός σχεδιασμός της θεραπείας και ο οποίος εξατομικεύεται για τον καθένα ξεχωριστά.
Αρχικά γίνεται λεπτομερής εξέταση του ιατρικού και οδοντιατρικού ιστορικού, καθώς επίσης και μία συζήτηση σε σχέση με τις επιθυμίες και τις προσδοκίες του ασθενούς.
Ακολουθεί λήψη φωτογραφιών, αποτυπωμάτων και ακτινολογική εξέταση η οποία περιλαμβάνει πανοραμική ακτινογραφία και αξονική τομογραφία γνάθου ή την πιο καινούρια ογκομετρική τομογραφία.
Αξιολογώντας στην συνέχεια όλα τα ευρήματα, ο ασθενής ενημερώνεται αναλυτικά σχετικά με τον σχεδιασμό της θεραπείας καθώς και το χρονοδιάγραμμα αυτής.
Ο βασικός στόχος μας είναι η παροχή ασφαλούς, προβλέψιμης και επιτυχούς θεραπείας που θα διατηρηθεί μέσα στο στόμα για πολλά χρόνια.
Όταν επιλέξουμε να αντικαταστήσουμε τα δόντια που χάθηκαν με οδοντικά εμφυτεύματα ανοίγουν μπροστά μας μία σειρά από διαφορετικές επιλογές. Ο οδοντίατρος θα επιλέξει την κατάλληλη θεραπεία για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά, ανάλογα με τον αριθμό των δοντιών που λείπουν, την κατάσταση του οστού της γνάθου καθώς και την οικονομική δυνατότητά του.
Όταν λείπει ένα δόντι, η καλύτερη δυνατή επιλογή είναι η τοποθέτηση ενός εμφυτεύματος πάνω στο οποίο θα στηριχθεί μία στεφάνη πορσελάνης. Η επιλογή αυτή θεωρείται η καλύτερη δυνατή γιατί εκτός από την αποκατάσταση της μασητικής λειτουργίας πετυχαίνουμε και τέλεια ενσωμάτωση της αποκατάστασης στο στόμα του ασθενούς παρέχοντας απαράμιλλη αισθητική σε σχέση με τα υπόλοιπα δόντια.
Όταν λείπουν περισσότερα δόντια στο στόμα ενός ασθενούς τότε μπορούμε να τοποθετήσουμε εμφυτεύματα ως στηρίγματα γέφυρας όπως χρησιμοποιούσαμε μέχρι τώρα τα δόντια για αυτό τον σκοπό. Με αυτό τον τρόπο δεν είναι απαραίτητο να αντικαθιστούμε κάθε δόντι που λείπει με εμφύτευμα και έτσι μειώνεται και το κόστος.
2 Δόντια
3 Δόντια
Στην περίπτωση αυτή υπάρχουν διάφορες επιλογές ανάλογα με την διαθεσιμότητα του οστού και την οικονομική δυνατότητα του καθενός.
- Γέφυρα πορσελάνης η οποία στηρίζεται σε 6-8 εμφυτεύματα
Όταν λείπουν όλα τα δόντια η χρήση των εμφυτευμάτων μας επιτρέπει να κατασκευάσουμε ακίνητες γέφυρες αποφεύγοντας έτσι τις κινητές οδοντοστοιχίες. Συνήθως για να το πετύχουμε αυτό χρειαζόμαστε 4-6 εμφυτεύματα για την κάτω γνάθο και 6-8 εμφυτεύματα για την άνω γνάθο. Η γέφυρα που θα κατασκευαστεί θα έχει 12 εως 14 δόντια. Ο αριθμός των εμφυτευμάτων που απαιτούνται είναι πάντα μικρότερος από τα δόντια που πρόκειται να αντικατασταθούν.
- Ολική οδοντοστοιχία στηριζόμενη σε 2 εμφυτεύματα
Οι ολικές οδοντοστοιχίες στηριζόμενες σε εμφυτεύματα αποτελούν την πιο οικονομική επιλογή. Είναι μία πολύ αποτελεσματική λύση για όλους εκείνους τους ασθενείς που έχουν χάσει τα δόντια τους και έχουν προβλήματα συγκράτησης και σταθερότητας των οδοντοστοιχιών τους, αλλά δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα για την επιλογή της ακίνητης γέφυρας. Τα εμφυτεύματα προσφέρουν σταθερότητα στις οδοντοστοιχίες χωρίς πια να υπάρχει ο κίνδυνος αυτή να μετακινηθεί από την θέση της κατά την ομιλία ή την μάσηση. Η αίσθηση μιας τεχνητής οδοντοστοιχίας στηριζόμενης σε εμφυτεύματα είναι εξαιρετικά βελτιωμένη σε σχέση με μία απλή τεχνητή οδοντοστοιχία, προσφέροντας μεγαλύτερη άνεση και σιγουριά και καλύτερη ποιότητα ζωής.
- Επένθετη οδοντοστοιχία στηριζόμενη σε 4 εμφυτεύματα και μειωμένο ουρανίσκο για την άνω γνάθο
Αν επιλέξουμε να τοποθετήσουμε 4 εμφυτεύματα στην άνω γνάθο τότε μπορούμε να κατασκευάσουμε μία επένθετη οδοντοστοιχία η οποία όμως θα έχει μειωμένο ουρανίσκο, γεγονός που βοηθάει πολύ εκείνους που έχουν ισχυρό αντανακλαστικό στην υπερώα.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι τα εμφυτεύματα μπορούν να μας δώσουν πολλές εναλλακτικές επιλογές για τα δόντια που έχουν χαθεί. Ο κάθε ασθενής έχει διαφορετικές ανάγκες, απαιτήσεις και οικονομικές δυνατότητες. Έτσι ο οδοντίατρός σας θα σας εξηγήσει τις διαφορετικές επιλογές που έχετε καθώς και τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε λύσης ώστε η επιλογή να είναι η καλύτερη δυνατή για εσάς.
Όταν αντικαθιστούμε ένα χαμένο δόντι με ένα οδοντικό εμφύτευμα, ακολουθούμε 2 βασικά στάδια. Το πρώτο αφορά την τοποθέτηση του εμφυτεύματος και το δεύτερο την προσθετική του αποκατάσταση. Η ακριβής διαδικασία εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως είναι η ποιότητα και η ποσότητα του οστού στο σημείο της εμφύτευσης.
Η τοποθέτηση ενός οδοντικού εμφυτεύματος αποτελεί κατά κανόνα μία επέμβαση περιορισμένης έκτασης και δεν συνοδεύεται από ιδιαίτερη ταλαιπωρία και πόνο.
Για να έχουμε μία επιτυχημένη θεραπεία είναι σημαντικό να γίνει από την αρχή ένας σωστός προγραμματισμός.
Αρχικά γίνεται προεγχηριτική ανάλυση η οποία μας επιτρέπει να προβούμε στον σχεδιασμό της θεραπείας που θα ακολουθήσουμε. Αυτό γίνεται συλλέγοντας πληροφορίες από τις ακτινογραφίες ( Πανοραμική και αξονική), τα εκμαγεία του ασθενούς, τις διαγνωστικές φωτογραφίες καθώς και την κλινική εκτίμηση. Έτσι έχουμε την πλήρη εικόνα του τι πρέπει να γίνει αποφεύγοντας τις εκπλήξεις αλλά και ο ασθενής γνωρίζει από την αρχή το είδος της θεραπείας που θα εφαρμοστεί καθώς και το χρονοδιάγραμμα αυτής.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές τεχνικές με τις οποίες μπορούμε να τοποθετήσουμε ένα οδοντικό εμφύτευμα.
Η επέμβαση γίνεται με τοπική αναισθησία.
Γίνεται μία τομή στα ούλα στο σημείο που πρόκειται να τοποθετηθεί το εμφύτευμα.
Με βάση τα ευρήματα της ογκομετρικής τομογραφίας έχουμε αποφασίσει το μέγεθος του εμφυτεύματος που θα τοποθετήσουμε. Έτσι ανάλογα επιλέγουμε και την σειρά των κοπτικών εργαλείων για την παρασκευή του φρεατίου που θα υποδεχθεί το εμφύτευμα.
Τοποθετούμε το εμφύτευμα και κλείνουμε τα ούλα.
Η αναμονή για την οστεοενσωμάτωση είναι 6-8 εβδομάδες και μπορεί να φτάσει τους 3 μήνες ανάλογα με την περίπτωση.
Όταν ολοκληρωθεί η περίοδος αναμονής ακολουθεί μία δεύτερη επέμβαση όπου το εμφύτευμα αποκαλύπτεται και στην συνέχεια τοποθετείται ένα κολόβωμα που μοιάζει με τροχισμένο δόντι. Αυτό θα αποτελέσει την βάση για να στηριχθεί η στεφάνη που θα αντικαταστήσει το χαμένο δόντι.
Σε μερικές περιπτώσεις μπορούμε να προβούμε σε άμεση τοποθέτηση του εμφυτεύματος μετά την εξαγωγή του δοντιού. Για να συμβεί όμως αυτό θα πρέπει να ικανοποιούνται και κάποια κριτήρια για τα οποία υπεύθυνος για να αποφασίσει είναι ο οδοντίατρος.
Στην περίπτωση αυτή αμέσως μετά την εξαγωγή τοποθετείται το εμφύτευμα στο φρεάτιο χωρίς να “θαφτεί” κάτω από τα ούλα, με μικρές μόνο τροποποιήσεις στην διαδικασία του τρυπανισμού του οστού. Επειδή το εμφύτευμα είναι στρόγγυλο και κυλινδρικό ή ριζόμορφο ενώ το φρεάτιο είναι οβάλ ή έχει ακανόνιστο σχήμα δημιουργούνται ανάμεσά τους κάποια κενά τα οποία γεμίζουμε με μόσχευμα.
Στις περιπτώσεις εκείνες όπου το φρεάτιο που αφήνει η εγαξωγή του δοντιού είναι αρκετά μεγάλο και είναι αδύνατο να βιδωθεί ένα εμφύτευμα, τότε προχωρούμε σε αναμονή για 6-8 εβδομάδες ώστε να δώσουμε στον οργανισμό την δυνατότητα και τον χρόνο να επουλώσει το τραύμα που δημιουργήθηκε. Μετά την πάροδο των δύο μηνών είμαστε σε θέση να τοποθετήσουμε με ασφάλεια το εμφύτευμα και να αυξήσουμε τα ποσοστά επιτυχίας μας. Βιβλιογραφικά το πρωτόκολλο αυτό παρά το γεγονός ότι είναι πιο χρονοβόρο είναι πιο αποτελεσματικό.
Σε κάποιες περιπτώσεις και ιδιαίτερα στην αισθητική ζώνη είναι εφικτό να τοποθετήσουμε άμεσα πάνω στο εμφύτευμα μία προσωρινή προσθετική αποκατάσταση χωρίς όμως να έρχεται σε σύγκλειση . Αυτή η διαδικασία λέγεται άμεση φόρτιση.
Επίσης υπό προϋποθέσεις η άμεση φόρτιση μπορεί να εφαρμοστεί και σε εκτεταμένες αποκαταστάσεις μερικής ή ολικής απώλειας των δοντιών. Μετά την πάροδο του χρονικού διαστήματος που απαιτείται για την οστεοενσωμάτωση προχωρούμε στην τελική προσθετική αποκατάσταση.
Θα πρέπει πάντως να γίνει κατανοητό από κάθε υποψήφιο για άμεση φόρτιση των εμφυτευμάτων ότι για να εφαρμοστεί η κάθε νέα τεχνική είναι απαραίτητο να ικανοποιούνται συγκεκριμένα κριτήρια και βιολογικές αρχές. Μόνο τότε είναι δυνατόν να επιτευχθούν τα υψηλά ποσοστά επιτυχίας που μας δίνει η επιστημονική βιβλιογραφία.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Όταν χαθεί ένα δόντι, ο οργανισμός ξεκινά μια σειρά από διεργασίες οι οποίες έχουν άμεσες φυσικές και αισθητικές συνέπειες στο σημείο της εξαγωγής. Πέρα από το αισθητικό κενό που δημιουργείται και την μειωμένη μασητική ικανότητα ξεκινά και η απώλεια του οστού κατά την φάση της επούλωσης. Το καλύτερο είναι να αντικατασταθεί το δόντι όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Από την στιγμή που θα χαθούν ένα ή περισσότερα δόντια ο οργανισμός προσπαθεί να καλύψει το κενό που δημιουργείται, μετακινώντας τα γειτονικά δόντια προς το κενό και ιδιαίτερα τα πίσω, όπως και τα αντίστοιχα δόντια στον αντίθετο οδοντικό φραγμό. Αποτέλεσμα όλων αυτών των διεργασιών είναι η αποδιοργάνωση του στοματογναθικού συστήματος. Έτσι τα δόντια στραβώνουν, τα ούλα φλεγμαίνουν και το οστό απορροφάται. Αντίθετα αν το εξαχθέν δόντι αντικατασταθεί με ένα εμφύτευμα, το οστό δέχεται δύναμη, διατηρείται και αναπροσαρμόζεται.
Το εμφύτευμα είναι μία τεχνητή ρίζα από τιτάνιο η οποία τοποθετείται στο οστό της γνάθου στο σημείο που λείπει το δόντι και αντικαθιστά τις φυσικές ρίζες των δοντιών που λείπουν. Ο κύριος στόχος κατά την τοποθέτηση οδοντικών εμφυτευμάτων είναι να επιτευχθεί άμεση στενή επαφή με το περιβάλλον οστό της γνάθου. Αυτό δημιουργεί την απαραίτητη αρχική σταθερότητα, η οποία με την πάροδο του χρόνου ολοένα ενισχύεται από την περαιτέρω ανάπτυξη του οστού γύρω από το εμφύτευμα. Μετά από 3 μήνες για την άνω γνάθο και 2 μήνες για την κάτω γνάθο, το εμφύτευμα ενσωματώνεται βιολογικά πλήρως στην γνάθο. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε οστεοενσωμάτωση. Στην συνέχεια το εμφύτευμα αποκαλύπτεται και βιδώνεται πάνω σ’αυτό ένα κολόβωμα που μοιάζει με τροχισμένο δόντι. Εκεί στην συνέχεια θα τοποθετηθεί η τελική στεφάνη από πορσελάνη η οποία μετά την συγκόλησή της είναι σταθερή και μόνιμη στο στόμα και στην ουσία δεν μπορείς να την ξεχωρίσεις από τα υπόλοιπα δόντια.
Τα εμφυτεύματα παρουσιάζουν πολλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τις παραδοσιακές τεχνικές αντικατάστασης των δοντιών που λείπουν.
- Έχουν την αίσθηση και την εμφάνιση των φυσικών δοντιών δίνοντας στον ασθενή που έχει επιλέξει αυτόν τον τύπο της θεραπείας αυτοπεποίθηση και καλύτερη ποιότητα ζωής.
- Με την πρόοδο των βιο-υλικών και των σύγχρονων μεθόδων εμφύτευσης μπορεί να μην μπορούμε πάντα να φτάσουμε στο 100%, αλλά είμαστε σε θέση να αποκαθιστούμε όλο και πιο δύσκολες και περίπλοκες περιπτώσεις, που παλαιότερα θα ήταν τελείως αδύνατον.
- Το σημαντικότερο όμως είναι το γεγονός ότι μεταδίδουν δυνάμεις στην γνάθο κατά την διάρκεια της μάσησης ώστε να σταματά η απώλεια οστού που σχετίζεται με την έλλειψη των δοντιών.
- Η μασητική απόδοση του στοματογναθικού συστήματος επανέρχεται στο 100% όπως πριν την απώλεια των δομτιών.
- Επίσης δεν απαιτείται το τρόχισμα των γειτονικών δοντιών όπως συμβαίνει στην περίπτωση που θα αντικαταστήσουμε το ελλείπον δόντι συμβατικά με μία γέφυρα.
- Με τα εμφυτεύματα έχουμε την ίδια αίσθηση στο στόμα όπως και πριν χάσουμε το/τα δόντια μας, ορθή άρθρωση κατά την ομιλία, τέλεια αισθητική εμφάνιση, ενώ παράλληλα αποτελούν τη μακροβιότερη λύση στο στόμα μας, αν η επιλογή του περιστατικού είναι η κατάλληλη και η εφαρμογή του εμφυτεύματος η σωστή.
- Τα εμφυτεύματα μπορούν να
δώσουν
λύσεις σε πολλά προβλήματα, σε εκείνους τους ασθενείς που χρησιμοποιούν κινητές προσθετικές εργασίες όπως μηχανήματα ή ολικές οδοντοστοιχίες. Η χρήση των εμφυτευμάτων για την σταθεροποίηση της ολικής οδοντοστοιχίας έχει εκτεταμένη εφαρμογή και έχει αποδειχθεί ως η καλύτερη λύση αφού τα αποτελέσματα και τα οφέλη είναι άμεσα και εμφανή, τόσο στην μάσηση όσο και την ομιλία, αλλάζοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών που τα χρησιμοποιούν. - Μπορούν να δώσει πολλές λύσεις σε εκείνους τους ασθενείς που έχουν χάσει κάποια δόντια και λόγω θέσης των χαμένων δοντιών δεν μπορούν να αποκατασταθούν με γέφυρες και παραδοσιακά χρησιμοποιούσαν μερικές οδοντοστοιχίες.
Το υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένα τα εμφυτεύματα είναι το τιτάνιο, το οποίο θεωρείται το πλέον βιοσυμβατό υλικό στην χειρουργική. Το τιτάνιο δεν προκαλεί αλλεργικές αντιδράσεις και είναι ουδέτερο στο σώμα γι’αυτό κα δεν προκαλείται αντίδραση απόρριψης.
Τα εμφυτεύματα δοντιών έχουν για τα ιατρικά δεδομένα ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό επιτυχίας. Με βάση τελευταίες επιστημονικές μελέτες φτάνουν το 99% κατά την αρχική φάση τοποθέτησης και για την δεκαετία μετά την προσθετική αποκατάσταση μέχρι και το 90%. Αυτή την στιγμή υπάρχουν εμφυτεύματα που βρίσκονται στο στόμα για 35 χρόνια, γι’αυτό και όταν τοποθετούμε ένα εμφύτευμα με ικανό μήκος και διάμετρο και αυτό έχει οστεοενσωματωθεί, μπορούμε να πούμε ότι είναι δυνατόν να κρατήσει εφ’όρου ζωής. Ωστόσο για να έχουμε μακροπρόθεσμη επιτυχία ενός εμφυτεύματος, θα πρέπει να εφαρμόζονται σχολαστικά οι κανόνες στοματικής υγιεινής καθώς και οι τακτικοί επανέλεγχοι κάθε 6 μήνες στον οδοντίατρο έτσι ώστε σε περίπτωση που προκύψει κάποιο πρόβλημα να αντιμετωπιστεί εν τη γενέση του.
Αν υπάρχει καλή γενική και στοματική υγεία, ο καθένας που έχει περάσει το 18ο έτος της ηλικίας μπορεί να είναι υποψήφιος για την τοποθέτηση εμφυτεύμάτων.
Δεν συνίσταται η τοποθέτηση οδοντικών εμφυτευμάτων σε:
- Ασθενείς που πάσχουν από χρόνια νοσήματα και βρίσκονται σε θεραπεία με ανοσοκατασταλτικά
- Ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία
- Ασθενείς που βρίσκονται σε ακτινοθεραπεία στη περιοχή του προσώπου
- Ασθενείς με σοβαρά ψυχιατρικά νοσήματα
- Ασθενείς με σοβαρά καρδιολογικά ή και αναπνευστικά νοσήματα σε περιπτώσεις εκτεταμένων αποκαταστάσεων που προϋποθέτουν μακροχρόνιες χειρουργικές διαδικασίες. Αντίθετα, σε αυτούς τους ασθενείς σύντομες εμβάσεις για την τοποθέτηση μικρού αριθμού εμφυτευμάτων, μετά την κατάλληλη προετοιμασία, μπορούν να γίνουν χωρίς πρόβλημα.
- Ασθενείς με ανεξέλεγκτο σακχαρώδη διαβήτη. Αντίθετα, ασθενείς με ελεγχόμενο διαβήτη μπορούν άφοβα να τοποθετήσουν οδοντικά εμφυτεύματα με την προϋπόθεση εξαιρετικά σχολαστικής στοματικής υγιεινής.
- Ασθενείς που παίρνουν διφωσφωνικά από το στόμα για οστεοπόρωση για πάνω από τρία χρόνια θα πρέπει να τα σταματάνε για 3 μήνες πριν την τοποθέτηση. Αν παίρνουν λιγότερο από 3 χρόνια αρκεί να τα σταματήσουν για την περίοδο της τοποθέτησης και της επούλωσης. Για ασθενείς που παίρνουν ενέσιμα διφωσφωνικά τα πράγματα είναι απαγορευτικά όσον αφορά τα οδοντικά εμφυτεύματα. Η οστεοπόρωση από μόνη της πάντως δεν αποτελεί αντένδειξη.
- Το κάπνισμα δεν αποτελεί αντένδειξη αλλά σίγουρα είναι ένας επιβαρυντικός παράγοντας. Υπάρχουν πλέον τεκμηριωμένες επιστημονικές έρευνες που δίνουν χειρότερα ποσοστά επιτυχίας σε καπνιστές και για να εξασφαλίσουν την μακροβιότητα του αποτελέσματος πρέπει να βρίσκονται κάτω από αυστηρότερο οδοντιατρικό έλεγχο επισκεπτόμενοι για καθαρισμό τον οδοντίατρό τους συχνότερα.