Τις τελευταίες δύο δεκαετίες γίνονται πολλές έρευνες που έχουν ως στόχο την διερεύνηση της σχέσης της περιοδοντικής νόσου με τα καρδιαγγειακά νοσήματα όπως είναι η αρτηριακή αθηροσκλήρωση, το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το εγκεφαλικό επεισόδιο. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η υπ’αριθμόν ένα αιτία θανάτου παγκοσμίως. Η περιοδοντική νόσος είναι η υπ’αριθμόν ένα αιτία απώλειας των δοντιών στις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές ασθενείς με περιοδοντίτιδα έχουν 25% αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν καρδιαγγειακή νόσο. Επίσης έχει διαπιστωθεί ότι η στοματική υγεία ασθενών με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι σημαντικά χειρότερη σε σχέση με υγιείς ανθρώπους. Η περιοδοντική νόσος μπορεί να προκαλέσει παθολογικές αλλαγές στα αιμοφόρα αγγεία και να δράσει ως πρόδρομος της αθηροσκλήρωσης σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Καρδιολογίας και την Αμερικανική Ακαδημία Περιοδοντολογίας, η περιοδοντίτιδα αυξάνει τον κίνδυνο δημιουργίας αθηρωματικών πλακών στα αγγεία κατά 30%.
Με τον όρο αθηροσκλήρωση αναφερόμαστε στην ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών στην εσωτερική επιφάνεια των αρτηριών (ενδοθήλιο) σε συνδυασμό με την σκλήρυνση και απώλεια της ελαστικότητας του τοιχώματος των αγγείων. Οι αθηρωματικές πλάκες προκαλούν στένωση ή και απόφραξη του αυλού των αρτηριών, συνάθροιση και συγκόλληση των αιμοπεταλίων οδηγώντας σε σχηματισμό θρόμβου. Οι θρόμβοι μπορεί να αποκολληθούν από τα τοιχώματα των αγγείων, να μεταναστεύσουν μέσω της αιματικής κυκλοφορίας και να φτάσουν στην καρδιά δημιουργώντας ισχαιμικό επεισόδιο, ή στον εγκέφαλο προκαλώντας εγκεφαλικό επεισόδιο. Η αθηροσκλήρωση είναι η βασική αιτία εμφάνισης των καρδιαγγειακών νόσων. Είναι μία φλεγμονώδης νόσος όπου μία αρχική βλάβη στο ενδοθήλιο των αγγείων οδηγεί σε χρόνια φλεγμονώδη νόσο. Υπάρχουν πάρα πολλές μελέτες που τεκμηριώνουν τον ρόλο των παραγόντων της φλεγμονής στην αθηροσκλήρωση των αγγείων. Αυτοί οι παράγοντες ( c-αντιδρώσα πρωτεΐνη, ινοδωγόνο κ.α.) είναι αυξημένοι στο αίμα και αποτελούν δείκτες της φλεγμονής και της αθηροσκλήρωσης.
Η περιοδοντίτιδα είναι και αυτή μία χρόνια φλεγμονώδης νόσος η οποία οφείλεται κυρίως σε gram(-) βακτήρια. Είναι σοβαρής μορφής μόλυνση που προσβάλει τα ούλα και τους ιστούς γύρω από τα δόντια προκαλώντας την καταστροφή τους. Χαρακτηρίζεται από την φλεγμονή (κόκκινα πρησμένα ούλα που ματώνουν εύκολα), την περιστασιακή βακτηριαιμία( είσοδο των μικροβίων στο αίμα), μία ισχυρή ανοσολογική απάντηση του οργανισμού και απώλεια του συνδετικού ιστού και του οστού γύρω από τα δόντια. Εάν μείνει αθεράπευτη, η καταστροφή των περιοδοντικών ιστών είναι τέτοιου βαθμού που οδηγεί σε απώλεια των δοντιών.
Υπάρχουν πολλές μελέτες, κυρίως επιδημιολογικές, οι οποίες παρουσιάζουν στατιστικές σχέσεις ανάμεσα στην περιοδοντίτιδα και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ασθενείς που πάσχουν από περιοδοντίτιδα εμφανίζουν 2 έως 7 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρδιαγγειακή νόσο. Ωστόσο αν αναλύσουμε αυτά τα αποτελέσματα εκτενώς, η σχέση αυτή δεν αποδεικνύεται τόσο ισχυρή όσο πιστεύεται. Δεν έχει αποδειχτεί μία άμεση αιτιολογική σχέση ανάμεσα στις δύο αυτές χρόνιες ασθένειες, δηλαδή όσοι πάσχουν από περιοδοντίτιδα δεν θα αναπτύξουν και αθηροσκλήρωση των αγγείων. Ωστόσο οι έρευνες δείχνουν ότι η περιοδοντική νόσος αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εξέλιξη και εμφάνιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Οι δύο αυτές ασθένειες μοιράζονται τους ίδιους παράγοντες κινδύνου οι οποίοι είναι το κάπνισμα, η ηλικία, το φύλο, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, το στρες, οι μεταβολικοί παράγοντες. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι πιθανότατα ασθενείς που εμφανίζουν την μία νόσο, να εμφανίζουν και κάποιο ρίσκο και για την άλλη. Σε μία έρευνα βρέθηκε ότι το 55% των ασθενών με περιοδοντίτιδα ήταν πάνω από 60 χρονών και είχαν διαγνωσθεί με αθηροσκλήρωση ή υπήρχε ιστορικό με καρδιακή προσβολή. Έτσι αυτό που πρέπει να αποσαφηνιστεί είναι ο μηχανισμός μέσω του οποίου η μόλυνση των ούλων επηρεάζει την γενική υγεία και ειδικότερα την καρδιαγγειακή νόσο.
Αντικείμενο πολλών ερευνών είναι η υπόθεση ότι η μέτρια και προχωρημένη περιοδοντίτιδα αυξάνουν τα επίπεδα της συστηματικής φλεγμονής στον οργανισμό. Υποστηρίζεται ότι η μακροχρόνια και συνεχής έκθεση στα παθογόνα βακτηρίδια του στόματος και τις τοξίνες που αυτά παράγουν οδηγούν σε ενεργοποίηση του ανοσολογικού μηχανισμού του οργανισμού η οποία σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες μπορεί να προάγει την αρτηριακή αθηρωγένεση που οδηγεί στην καρδιαγγειακή νόσο. Υπάρχουν ενδείξεις που επιβεβαιώνουν αυτή την υπόθεση. Με την εξέλιξη της περιοδοντίτιδας τα ούλα αποκολλώνται από τα δόντια, το οστό καταστρέφεται και σχηματίζονται θύλακοι μέσω των οποίων τα μικρόβια και οι τοξίνες που παράγουν αυτά είναι δυνατό να εισέλθουν στην αιματική κυκλοφορία (μικροβιαιμία) και να προκαλέσουν απομακρυσμένες εστιακές λοιμώξεις. Πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα ενισχύουν την υπόθεση αυτή από το γεγονός ότι ασθενείς με περιοδοντίτιδα έχουν αυξημένα επίπεδα στο αίμα των διαμεσολαβητών της φλεγμονής (c-αντιδρώσα πρωτεϊνη, ινοδωγόνο, κυτοκίνες κ.α.). Από κλινικές μελέτες διαπιστώθηκε ότι η περιοδοντική θεραπεία είναι δυνατόν να μειώσει τα επίπεδα αυτών των παραγόντων της φλεγμονής στο αίμα.
Πολλοί ερευνητές έχουν δείξει ότι τα βακτηρίδια που ανιχνεύονται στην στοματική κοιλότητα ασθενών με περιοδοντίτιδα είναι ίδια με εκείνα που ανευρίσκονται σε αθηρωματικές πλάκες στεφανιαίων αγγείων σε ασθενείς με αθηροσκλήρωση.
Συγκεκριμένα ανιχνεύτηκε σε αθηρωματικές πλάκες καρωτίδων και στεφανιαίων αγγείων το DNA ενός από τους πιο σημαντικούς παθογόνους μικροργανισμούς που προκαλούν περιοδοντική νόσο σε ποσοστό 50%.
Επίσης έχει διαπιστωθεί ότι το πάχος του τοιχώματος της καρωτίδας το οποίο αντιπροσωπεύει και τον βαθμό αθηροσκλήρωσης στην αρτηρία αυτή, αυξάνεται με την εξέλιξη της περιοδοντικής νόσου.
Τα μέχρι στιγμής δεδομένα υποδεικνύουν ότι η μέτρια και προχωρημένη περιοδοντίτιδα συσχετίζεται με την ενδοθηλιακή δυσλειτουργία των αγγείων και με την αύξηση των κινδύνων εμφάνισης αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακών νοσημάτων πιθανώς μέσω της αύξησης του φλεγμονώδους και μικροβιακού φορτίου στα ευπαθή άτομα.
Τελευταία οι επιστήμονες ανακάλυψαν μία γενετική σχέση ανάμεσα στις δύο ασθένειες. Ανακαλύφθηκε μία γενετική παραλλαγή στο χρωμόσωμα 9 με την οποία συνδέονται οι δύο ασθένειες. Ο Δρ. Arne Schaefer από το ινστιτούτο κλινικής μοριακής βιολογίας στο πανεπιστήμιο του Kiel στην Γερμανία είπε το εξής : Τώρα γνωρίζουμε ότι υπάρχει μία ισχυρή γενετική βάση και οι ασθενείς με περιοδοντίτιδα πρέπει να προσπαθούν να μειώσουν τους παράγοντες κινδύνου και να λαμβάνουν μέτρα σε πρώϊμο στάδιο.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι παρά το γεγονός ότι δεν έχει ακόμη αποδειχθεί μία άμεση αιτιολογική σχέση ανάμεσα στις δύο καταστάσεις, οι ενδείξεις που συνδέουν την περιοδοντική νόσο με τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι συνεχώς αυξανόμενες. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει και τον ρόλο που πρέπει να παίζει η σωστή στοματική υγιεινή και η πρόληψη, στις ευπαθείς ομάδες. Έτσι όσοι ασθενείς γνωρίζουν ότι έχουν κάποια καρδιαγγειακή πάθηση και λαμβάνουν θεραπεία για αυτή, είναι επιβεβλημένο να διατηρούν υψηλό επίπεδο στοματικής υγιεινής και να προσέρχονται για check-up στον οδοντίατρο κάθε 6 μήνες.
Ασθενείς με μέτρια ή προχωρημένη περιοδοντίτιδα θα πρέπει να ενημερώνονται από τον οδοντίατρο ότι μπορεί να βρίσκονται σε αυξημένο ρίσκο για αθηροσκλήρωση. Ασθενείς με περιοδοντίτιδα που έχουν τουλάχιστον ένα γνωστό παράγοντα κινδύνου όπως κάπνισμα, οικογενειακό ιστορικό, αυξημένη χοληστερίνη, σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, θα πρέπει να επισκεφτούν τον καρδιολόγο τους για ιατρική αξιολόγηση.
Η περιοδοντική θεραπεία μπορεί να μειώσει τους δείκτες της φλεγμονής στον οργανισμό, οι οποίοι αποδεδειγμένα σχετίζονται με την δυσλειτουργία των αγγείων. Επιπρόσθετα βελτιώνοντας την στοματική υγεία των ασθενών, μειώνεται και η επιβάρυνση της χρόνιας συστηματικής φλεγμονής. Έτσι η εξάλειψη των φλεγμονών στο στόμα μπορούν να βελτιώσουν την γενική υγεία και να συμβάλλει στην μείωση των καρδιαγγειακών νόσων.